środa, 22 maja 2019 r. Dzisiaj imieniny: Heleny, Wiesławy, Romy

Polska prowincja

  • rozmiar:
  • A
  • A
  • A

Gmina Garbów

Image

Informacje

Budynek Urzędu Gminy w Garbowie (zobacz na mapie).

Garbów – gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim. 

Siedzibą gminy jest Garbów.

Dzięki swojemu położeniu w centrum głównego pasa osadniczego na Lubelszczyźnie parafia w Garbowie (tym samym i pierwszy kościół pod wezwaniem Św. Wojciecha) powstała już w pierwszej połowie XII wieku. Należała do grupy sześciu pierwszych na terenie południowo-wschodniej Polski. Pierwsza znana wzmianka pochodzi z 1326 roku, wskazuje że wówczas parafia funkcjonowała w pełni zorganizowana. Dwukrotnie Garbów był siedzibą biskupią. Od 1739 roku proboszczem był biskup tytularny bakoński Stanisław Rajmund Jezierski, a od 1804 roku biskup sufragan Mateusz Maurycy Wojakowski – wówczas kościół Garbowski po części pełnił funkcje przynależne katedrze (np. tu Wojakowski dokonywał święceń alumnów z lubelskiego seminarium).
Od wieków funkcjonowała w Garbowie szkoła parafialna, pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1529 roku. W drugiej połowie XVII wieku powstał przy parafii dom dla ubogich i probanta związane z Bractwem Różańcowym. Wszystkie te instytucje zlikwidowano w połowie XIX wieku.

Około 1650 roku w Garbowie postawiona została kolejna świątynia. Ta niewielka, acz pełna uroku budowla, założona na planie krzyża greckiego wykazywała cechy baroku z wyraźną tendencją do odtwarzania w drewnie form budownictwa murowanego. Malownicza swiątynia zwracała uwagę wielu ludzi sztuki na początku naszego wieku. M. in. członków Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, którzy zgłosili gotowość pomocy materialnej przy jej konserwacji. Kościół spalili żołnierze rosyjscy w ramach oczyszczania przedpola walki w 1915 roku.

Jeszcze w połowie XIX wieku zaczęto myśleć o budowie nowego kołcioła, stary stawał się zbyt mały. Po wielu perypetiach budowę rozpoczęto w 1907 roku. Budowę ukończono w 1912 roku.

Przynajmniej od końca XIV stulecia Garbów i związane z nim okoliczne majątki należały do zamożnego i znaczącego rodu Szczekockich herbu Odrowąż. Dopiero z początkiem XIV wieku maleje znaczenie tej rodziny w Garbowie, jako dziedzice części dóbr pojawiają się przedstawiciele innych rodów. Wydaje się, że ma to związek z likwidacją zboru ariańskiego, którego założycielami i wyznawcami było wielu przedstawicieli tego rodu. W połowie XVII wieku Garbów należał do Daniela Iżyckiego, który był członkiem „Rzeczpospolitej Babińskiej”, gdzie nadano mu tytuł referendarza i dozorcy piwnic. Po nim wieś przeszła w ręce Szymona Kawieckiego.
Na początku XVIII wieku Garbów i Przybysławice należały do Sieniawskich.

W połowie XVIII wieku majątek od Czartoryskich odkupił Michał Granowski, sekretarz wielki koronny, który od króla otrzymał przywilej lokacyjny na założenie we wsi Garbów miasta na prawie magdeburskim – 1785 r. Przywilej nie został wcielony w życie.

W roku 1819 nabył go Jan hr. Jezierski. Jezierski okazał się kiepskim politykiem, sprawdził się natomiast jako gospodarz. Podniósł dochodowość majątku poprzez założenie gorzelni i wielkiego, wzorowo prowadzonego gospodarstwa rybnego. Stawy pozostały do dzisiaj i choć zaniedbane to one właśnie uatrakcyjniają i stwarzają specyficzny klimat miejscowości. W połowie wieku Jezierski powierzył architektowi Józefowi Dietrychowi budowę pałacu. Klasycystyczno-empirowa budowla założona na planie stylizowanej litery H zachowała się w dobrym stanie do naszych czasów. Po wojnie przebudowano szosę lubelsko – warszawską, która teraz przecina okalający pałac park.

W pierwszych latach naszego wieku majątek kupili Broniewscy, rodzina potentatów polskiego przemysłu cukrowniczego. Bohdan Broniewski w ciągu kilku lat przekształcił go w gospodarstwo przemysłowe. Zbudował cegielnię parową, gorzelnię rektyfikację, następnie Cukrownię Garbów, która zaczęła produkcję w 1908 roku, Cukrownia podniosła stan ekonomiczny okolicznych dworów i gospodarstw chłopskich.

Strona główna | Gmina Garbów |

Gmina Garbów - wizualizacja
Garbów leży w centralnej części województwa lubelskiego, na północno-zachodnim skraju Wyżyny Lubelskiej. Występuje tu cały szereg wzgórz i wzniesień - wydaje się, że od ludowego określenia takiego ukształtowania terenu pochodzi nazwa miejscowości. Garbów został siedzibą gminy w roku 1867 i należał do powiatu nowoaleksandryjskiego (puławskiego), a od stycznia 1999 roku – do powiatu lubelskiego. Według danych z 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwało 8968 osób.
 Panorama Garbowa zdominowana jest przez neogotycki kościół z 1912 r. (fot. 1, 3 i 4). Jest to największy kościół na Lubelszczyźnie. Ważnym zabytkiem jest też neoklasycystyczny pałac z poł XIX w. (fot. 2). Ciekawym zabytkiem są ruiny barokowego kościoła z poł. XVII w. (fot. 5).


W okolicach Garbowa jest wiele zabytkowych dworów, świadczących o ciekawej historii tej ziemi. Na fot. 1 - odrestaurowany dworek z XIX w. w Leścach.
Na starym cmentarzu w Garbowie jestwiele zabytkowych grobów. Na fot. 2 - odrestaurowany grobowiec rodzinny Moskalewskich.
Fot. 3 - zabytkowy budynek cukrowni z pocz. XX w. w Garbowie.
Fot. 4 - jeden z licznych "garbowskich stawów", które przydają tej okolicy dużej malowniczości.
Fot. 5 - fragment trasy z Warszawy do Lublina, przy której leży Garbów. Po wybudowaniu obwodnicy w 2014. ruch na tej trasie znacznie osłabł.

 

Dziedzictwo Gminy Garbów

 

 
Jeszcze w połowie XIX wieku zaczęto myśleć o budowie nowego kołcioła w w Garbowie. Po wielu perypetiach budowę rozpoczęto w 1907 roku wg projektu Józefa Piusa Dziekońskiego, najwybitniejszego architekta polskiego budownictwa sakralnego na przełomie wieków. Budowę ukończono w 1912 roku. Oparty na planie krzyża łacińskiego, z helowym korpusem i masywnymi wieżami kościół jest największym na Lubelszczyźnie – 75 metrów wysokości. Na jednej z wież znajduje się wielki dzwon, ufundowany w 1512 r przez proboszcza Jana Ożarowskiego, kapelana króla Zygmunta. Dzwon uważany jest za protoplastę krakowskiego „Zygmunta”. Mimo burzliwych dziejów przetrwał do naszych czasów. Przez długotrwałą pracę projektową i kolejne zmiany (ostatnie wprowadzono już w trakcie budowy), kościół w Garbowie jest jedną z lepiej dopracowanych budowli Dziekońskiego, gdzie przez stopniowe organizowanie elementów dekoracyjnych na rzecz podkreślenia konstrukcji dobitnie udowodnił, że „styl gotycki jest konstruktywny, nie dekoracyjny jedynie”.




Kościół został wybudowany z cegły palonej, w stylu neogotyckim. W ołtarzu głównym, wykonanym z czarnego dębu możemy obejrzeć obrazy kazimierskiego malarza Antoniego Michalaka: „Męczeństwo św. Wojciecha” i drugi odsłaniany w uroczystości odpustowe – „Przemienienie Pańskie”. Kościół posiada trzy nawy i dwie kaplice oraz dwie zakrystie przy prezbiterium. W ołtarzu głównym widnieją dwa obrazy: Przemienienia Pańskiego i św. Wojciecha. Ławki w nawie głównej, ambona i chrzcielnica reprezentują styl neogotycki. w oknach widnieją witraże wykonane w Warszawie w 1921 roku przez artystę Białkowskiego.



Na wzgórzu górującym nad miejscowością znajdują się ruiny barokowego kościoła św. Wojciecha z połowy XVII wieku zwane Kościeliskiem (fot. 1 i 2).  Zachowały się fragmenty bocznej ściany i murowana fasada. W zamurowanych i niedostępnych podziemiach znajdują się m.in. krypty rodziny Jezierskich. Kościelisko wpisane jest do rejestru zabytków jako trwała ruina krajobrazowa.
Około 1 km od Kościeliska jest stary cmentarz położony na wzgórzu z I poł. XIX w., zamknięty dla pochówku w 1923 r. (fot. 3, 4 i 5). Na jego terenie znajdują się zabytkowe nagrobki okolicznych ziemian oraz Mauzoleum Moskalewskich z 1875 r. – w którym pochowany jest I Wojewoda Lubelski Stanisław Moskalewski.



Dwór w Leśćsach. Budowa dworu zakończona została w roku 1855 r. W 2000 r. dwór został zakupiony przez prywatnych właścicieli, którzy przeprowadzili generalny remont, starając się przywrócić siedzibie i jej otoczeniu dawną świetność. "Dwór LEŚCE" otrzymał prestiżową nagrodę za odnowione zabytki " Laur Konserwatorski".


Klasycystyczny pałac hr. Jezierskich, z XIX w. otoczony parkiem dworskim i malowniczymi stawami.Własiciele Garbowa Jezierscy w połowie XIX wieku wybudowali pałac otoczony dużym parkiem ze stawami i zabudowa gospodarczą. Zaprojektował go warszawski architekt Józef Dietrych (1820-1887). W 1904 roku majątek wystawiony na licytację, nabył Bogdan Broniewski (1855-1922), późniejszy minister przemysłu i handlu w rządzie polskim Jana Kantego Steczkowskiego w 1918 roku. Był założycielem cukrowni “Garbów”. Po wojnie majątek znacjonalizowano. W pałacu była mleczarnia, potem posterunek milicji.
Obecnie mieści się NFZ, apteka.

Obecnie w pałacu w Garbowie mieści się Multimedialna Izba Tradycji.Znajdują się tu zbiory sztuki ludowej, dokumenty i sala multimedialna.


Fot. 1 - Przybysławice. Zespół dworsko-parkowy z początku XX w. Dwór parterowy wybudowany po 1904 r. przez Bohdana Emila Broniewskiego herbu Tarnawa. Po II wojnie światowej (w 1956 r.) dwór został przebudowany, dobudowano piętro i przeznaczono budynek dla domu dziecka.
Fot. 2 - Piotrowice Wielkie. Dwór wybudowany w XIX w. przez Ludwika B. Kopcia.
Fot. 3 i 4 - budynki mieszkalne pracowników cukrowni z pocz. XX w. w Garbowie.
Fot. 5 - spichlerz murowany w Garbowie z XIX w. po wojnie młyn elektryczny.


Fot. 1 - budynek przedwojennej szkoły w Garbowie. Fot. 2 - stacja nieczynnej już kolejki wąskotorowej w Garbowie. Fot. 3 i 4 - kapliczki przydrożne, które są elementem pejzażu kulturowego Ziemi Garbowskiej. Fot. 5 - pomnik - kapliczka słupowa z napisem „Rycerzom co padli za wolność ojczyzny w dziesięciolecie niepodległości Polski 1928 r.” na cmentarzu wojennym z okresu I wojny światowej w Garbowie.

 

Perspektywy Rozwoju Gminy Garbów

 

 
Fot. 1 i 2 - wyremontowany Zespół Szkół w Garbowie. Fot. 3 - panorama nowego Garbowa. Fot. 4 i 5 - nowoczesne place zabaw w Garbowie.




Fot. 1 - współczesna wieś w Gminie Garbów z rozwiniętą infrastrukturą i siecią dróg. Fot. 2, 3,4 i 5 - współczesny Garbów.


Garbowskie Stawy. Powstały w większości w XIX w. Stanowią o odmienności krajobrazu tej ziemi i jednocześnie są dużą atrakcją turystyczną. Są też ważną częścią gospodarki gminy.


Ze względu na bliskość Lublina a także położenie przy ważnej trasie międzynarodowej Warszawa - Lublin Gmina Garbów ma duże perspektywy rozwoju.