niedziela, 17 stycznia 2021 r. Dzisiaj imieniny: Antoniego, Jana, Sabiniana

Polska prowincja

  • rozmiar:
  • A
  • A
  • A

Gmina Nielisz

Image

Informacje

Na zdjęciu powyżej tama

zalewu w Nieliszu. (zobacz na mapie)

 

Gmina Nielisz leży w województwie lubelskim w północnej części powiatu zamojskiego. Sąsiaduje z gminą Sułów od południowego zachodu, od północnego zachodu z gminą Rudnik, Izbicą od północy, gminą Stary Zamość od strony wschodniej i Szczebrzeszynem od południa. Oddalona o 20 km od miasta Zamościa - siedziby powiatu, 80 km od miasta Lublina - siedziby województwa.

Gmina Nielisz położona jest w północno - zachodniej części Kotliny Zamojskiej. Cechą charakterystyczną tej kotliny jest występowanie największego w Polsce średniego usłonecznienia - około 50% dni słonecznych w roku.

Powierzchnia Gminy Nielisz wynosi 11 316 ha tj. 113 km² . Pod względem powierzchni zajmuje 9 miejsce w powiecie zamojskim, stanowiąc 1.62% powierzchni województwa.

Gmina podzielona jest terytorialnie na 22 miejscowości i liczy 6,5 tys. mieszkańców. Największą miejscowością pod względem liczby ludności jest Nielisz, główny ośrodek gminy - siedziba władz gminnych.

Gmina Nielisz jest gminą typowo rolniczą, niektórzy z rolników prowadzą działalność agroturystyczną.

Historia gminy sięga czasów prehistorycznych. Już wtedy na piaszczystym brzegu rzeki Wieprz istniała osada Mielisz – od mieleszy, w których wypalano węgiel drzewny. Tereny te wchodziły w skład Grodów Czerwieńskich i już od czasów Mieszka I targane były licznymi wojnami granicznymi. Dopiero od Władysława Jagiełły na stałe przynależą do Polski.

 

Strona główna | Nielisz |

Gmina Nielisz - wizualizacja

 
Historia Nielisza wiąże się ściśle z piękną doliną rzeki Wieprz (fot. 1). Wcześniej istniała tu osada Mielisz – od mieleszy, w których wypalano węgiel drzewny. Najstarzym zabytkiem na terenie gminy jest drewniany kościół w Nieliszu z XIX w. (fot. 2).
Dzisiaj na rzece Wieprz w Nieliszu powstała tama, która stworzyła duży zbiornik wodny, zwany czasami "zamojskim morzem" (fot. 3 i 4). Nielisz leży w malowniczej Kotlinie Zamojskiej i świadczy o tym widok drogi od Żółkiewki (fot. 5).





Na fot. 1 - pałac w Rukich Piaskach, najciekawszy zabytek gminy.
Centrum Nielisza (fot. 2). Na terenie gminy jest jeszcze wiele obiektów z dawnej, drewnianej zabudowy, które są otoczone malowniczą przyrodą (fot. 3). W ostatnich latach dał się zauważyć wielki skok cywilizacyjny, o czym świadczy rozbudowana infrastruktura i nowoczesna zabudowa (fot. 4).
Gmina Nielisz jest gminą rolniczą, a wyróżnia ją uprawa tytoniu (fot. 5).

 

Historia i kultura Gminy Nielisz

 

Pałac w Ruskich Piaskach położony jest w parku krajobrazowym o powierzchni 13 ha. Murowany eklektyczny budynek powstał w 1906 r., a wybudował go Adam Gasztold Bukraba. W parku jest wiele drzew pomnikowych. Obecnie mieści się tu Dom Opieki dla kobiet.



Pierwotnie Nielisz należał do parafii Wielącza. Już na początku w. XVII w Nieliszu była kaplica, która po powiększeniu w r. 1640 stała się ośrodkiem duszpasterskim. W 1753 r. Nielisz otrzymał prawa parafii lecz ciągle funkcjonował jako filia Wielączy. Kościół obecnie istniejący, pw. św. Wojciecha (poprzedni nosił to samo wezwanie), powstał po przebudowaniu dawnego w 1859 r. Zabytkiem jest też kaplica drewniana na cmentarzu przykościelnym z r. 1906 (fot. 5). Powstała ona z altany, w której witano hr. Maurycego Zamoyskiego powracającego ze ślubu z Klemensowa (tutaj była granica ordynacji).


 



Dworek w stylu eklektycznym w Ujazdowie został wybudowany w 1874 r. przez Bentkowskich (fot. 1). Obecnie dwór jest własnością prywatną. Dwór stoi na wysokiej skarpie, skąd rozciąga się piękny widok na dolinę Wieprza (fot. 2). Dworek w Stawie Noakowskim, którego właścicielami byli Noakowscy (fot. 3 i 4). Jest to klasyczny dworek ziemskiej szlachty na zamojszczyźnie. Obecnie w dworku mieści się Szkoła Podstawowa. Kapliczka w Wólce Nieliskiej (fot. 5).



Kapliczki w  Ujazdowie (fot. 1 i 2) i w Nieliszu (fot. 3). Ważnym elementem podtrzymywania  dziedzictwa kulturowego tej ziemi jest Gminny Ośrodek Kultury w Nieliszu (fot. 4). W Nieliszu jest też pomnik poświęcony ofiarom II Wojny Światowej (fot. 5). W czasie ostatniej wojny wprawdzie wysiedleń nie było, ale panowała psychoza wysiedleń. Ludność Nielisza w grudniu 1942 roku na wieść o wysiedleniach uciekła ze wsi, dopiero po ustaniu akcji powróciła.

 

Turystyka w Gminie Nielisz

 

Gmina przyciąga turystów pięknym położeniem. Naturalne źródełka wodne oraz zbiornik retencyjno - rekreacyjny o powierzchni 940 ha z elektrownią wodną 450 kV, to prawdziwy raj dla wędkarzy i spragnionym wypoczynku nad wodą rodzin. Teren wokół zbiornika wodnego jest w trakcie zagospodarowywania. Będzie to miejsce wypoczynku i rekreacji dla turystów z całej Polski.


Rzeka Łabuńka (fot. 1) jest prawym dopływem Wieprza, ma długość 35 km.  Nad tą rzeką położony jest Zamość. Łąki nad Łabuńką w okolicy Ruskich Piask odznaczają się bujnością traw i niezwykłym pięknem (fot. 2). Najważniejszą rzeką Gminy Nielisz jest rzeka Wieprz. Tworzy piękne meandry i nadaje się doskonale na spływy kajakowe. Fot. 3 i 4 - Wieprz w okolicy Ujazdowa. Wiele szlaków turystycznych prowadzi do sąsiedniej gminy Izbica, a tam Wieprz jest również piękny (fot. 5).


 
Wiele terenów gminy to obszary Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Sieć powoływana jest w celu zachowania różnorodności biologicznej Europy, najrzadszych gatunków oraz ekosystemów charakterystycznych dla danych regionów geograficznych (fot. 1, 2 i 3).
W Gminie Nielisz jest też sporo lasów, a wszystko to tworzy doskonałe warunki do rozwoju agroturystyki Fot. 4). Sam Nielisz z obecnością wielkiego zbiornika wodnego i obszernym parkingiem jest perspektywicznym ośrodkiem turystycznym (fot. 5).

Perspektywy rozwoju Gminy Nielisz

 

 

Organizacją , która w przyszłości może stać się pobudzającą rozwój przedsiębiorczości w gminie oraz służyć pomocą w tworzeniu gospodarstw agroturystycznych, będzie Stowarzyszenie Agroturystyczne Gminy Nielisz. Organizacja ta działa od 1999 r. i zrzesza 35 osób chcących rozpocząć tego typu działalność. Motywację do tego czynią perspektywy rozwoju ruchu turystycznego przy zbiorniku wodnym oraz inne walory Gminy Nielisz.

W Gminie Nielisz jest rozwinięta sieć szkół, jest nowoczesny bank, a nawet stacja paliw. Wszystko to sprawia, że są tu doskonałe warunki do osiedlania się i rozwijania budownictwa mieszkalnego.