Polska prowincja

Dubienka

Informacje

Na zdjęciu powyżej - neobarokowy kościół w Dubience.

Historia Dubienki.

Pierwsza źródłowa informacja o istnieniu miejscowości pochodzi z roku 1472. Miasto 1588–1939 na dawnym szlaku handlowym z Wielkopolski i Mazowsza przez Chełm do Kijowa, zw. Drogą Królewską; w XVI i XVII w. ośrodek handlu (spław drewna oraz zboża Bugiem) i szkutnictwa; port rzeczny. Dubienka zwana niegdyś Dębnem lub Dubnem była miastem królewskim i ma bogatą przeszłość historyczną. Korzystne położenie przy szlaku wodnym sprawiło, że w 10 lutego 1588 otrzymała ona przywilej lokacyjny od króla Zygmunta III Wazy. Miasto otrzymało szereg przywilejów, oraz w użytkowanie okoliczne łąki, lasy i wody. Szybko się rozwijało, słynęło z handlu i szkutnictwa. W 1592 starosta horodelski, wojewoda podolski Jan Sienieński uposażył kościół parafialny w Dubnej pw. św. Trójcy, a w 1599 – cerkiew, prawdopodobnie prawosławną. Świątynia ta przyjęła następnie unię. W XVIII w. w Dubience znajdowała się parafia unicka z drewnianą cerkwią W 1648 dotarli do Dubna Tatarzy, którzy spalili miasto, w tym także ratusz ze wszystkimi księgami miejskimi. Pomimo, że miasto było silnie obwarowane, w połowie XVIII wieku zrujnowały je wojny kozackie i dopiero pod koniec wieku nastąpił jego kolejny rozkwit. W tym też czasie utrwaliła się nowa nazwa – Dubienka. W mieście czterokrotnie bawił król Stanisław August Poniatowski. Podczas podróży z Warszawy na Podole w 1781 król zatrzymał się 13 października i 3 grudnia w drodze powrotnej. Kolejna podróż z Warszawy do Kaniowa odbywała się w 1787. W czasie tej podróży król zatrzymał się w Dubience dnia 5 marca i 3 czerwca w drodze powrotnej. W 1789 r. Dubienka została stolicą województwa bełskiego i powiatu dubienieckiego. W okolicy znajduje się pole bitwy stoczonej 18 lipca 1792 przez Tadeusza Kościuszkę. Została ona upamiętniona w 1861 usypaniem kopca ziemnego na południowym skraju wsi Uchańka. W 1964 został on odnowiony i częściowo zrekonstruowany, obecnie ma wys. 10 m, a na szczycie trzy maszty. Od 1795 w zaborze austriackim, od 1806 w Księstwie Warszawskim, od 1815 w Królestwie Polskim. W 1830 stacjonował tu 3 szwadron 4 Pułku Ułanów.

W XIX wieku nastąpiło zahamowanie rozwoju miasta, co spowodowane było m.in. budową linii kolejowej, która ominęła Dubienkę. W 1875, wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, parafia unicka w Dubience przeszła do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Od 1878 przy prawosławnej cerkwi działała szkoła. W końcu XIX w. świątynia prawosławna spłonęła, toteż w 1908 na jej miejscu wystawiony został nowy sakralny budynek murowany. W 1920 pod Dubienką stoczono jedną z bitew wojny polsko-bolszewickiej.

W czasie okupacji hitlerowskiej osada była silnym ośrodkiem ruchu oporu. W 1942 Niemcy utworzyli getto (ok. 3 tys. osób, większość zginęła w Sobiborze). 21 lipca 1944 wojska radzieckie po sforsowaniu Bugu zdobyły Dubienkę. 23 lipca do Dubienki weszły oddziały 2 dywizji piechoty WP im. J. H. Dąbrowskiego (w 30. rocznicę tego wydarzenia ustawiony został pomnik - czołg). Do 1951 w okolicy aktywnie działały oddziały UPA, WiN i NSZ. 

Przynależność administracyjna

ok. 875–894 – państwo wielkomorawskie;
X wiek – położenie w obszarze Grodów Czerwieńskich;
1018 – Grody Czerwieńskie zostają przyłączone do Polski;
po 1054 – Grody Czerwieńskie wchodzą w skład księstwa wołyńskiego;
ok. 1340–1376 – dzielnica chełmsko-bełska;
1462 – przyłączenie ziemi bełskiej do Korony, teren wsi Dubna znajduje się w powiecie horodelskim;
1472 – wieś Dubna, województwo bełskie, powiat horodelski;
1772–1776 – zabór austriacki, od 1773 – cyrkuł zamojski;
1776–1794 – Rzeczpospolita;
1795–1803 – zabór austriacki, cyrkuł chełmski;
1803–1809 – zabór austriacki, cyrkuł włodawski;
1809–1815 – Księstwo Warszawskie;
1815–1837 – zabór rosyjski, Królestwo Polskie, województwo lubelskie;
3 lutego 1834 – likwidacja starostwa dubienieckiego;
1837–1866 – zabór rosyjski, Królestwo Polskie, gubernia lubelska;
1866–1912 – zabór rosyjski, gubernia lubelska;
1912–1915 – gubernia chełmska;
1915 – generał-gubernatorstwo kijowskie;
1915–1918 – generał-gubernatorstwo lubelskie;
1918–1939 – Rzeczpospolita Polska, województwo lubelskie, powiat hrubieszowski, gmina miejska Dubienka;
1939–1944 – okupacja niemiecka, Generalne Gubernatorstwo, dystrykt lubelski, powiat Hrubieszów;
1939–1940 – likwidacja urzędu miejskiego w Dubience;
1944–1975 – Polska, województwo lubelskie, powiat hrubieszowski, gmina Dubienka;
od 1975–1998 – województwo chełmskie;
od 1998 – województwo lubelskie, powiat chełmski.