Polska Prowincja

Gmina Adamów

Informacje

Gmina Adamów (zobacz na mapie) położona jest w południowej części powiatu łukowskiego, w dorzeczu Wieprza nad dwoma niewielkimi rzekami: Grabówką i Czarną.

Obejmuje obszar 9889 ha, który zamieszkuje ok. 6 tys. osób. . Gmina została utworzona 1 stycznia 1973 r. w wyniku zmian w podziale administracyjnym kraju. Siedzibą władz gminy jest miejscowość Adamów.

Tereny, na których położona jest gmina Adamów, były we wczesnym średniowieczu gęsto zalesione, co w znacznym stopniu hamowało rozwój osadnictwa. Największe nasilenie lokacji na tym terenie miało miejsce w pierwszej połowie XVI wieku. W tym czasie z ziemi radomskiej przybyli tu Rusieccy herbu Rawicz i na podstawie w 1539 roku na podstawie przywileju lokacyjnego od króla Zygmunta Starego założyli miasto Jadaromin, którego nazwę utworzono z połączenia imion Jadama (Adama) i Hieronima Rusieckich. Później niezwykłą formę Jadaromin przekształcono na Jadamów (ok. 1543 r.), a następnie Adamów (ok. 1617 r.). Wraz z otrzymaniem praw miejskich Adamów otrzymał herb przedstawiający niedźwiedzia stojącego na czterech łapach, zwróconego w prawą stronę, który stanowił część herbu Rawicz, jakim pieczętował się ród Rusieckich. Po Rusieckich w XVIII i XIX wieku tereny obecnej gminy Adamów należały wraz z miastem do rodu Krasińskich, a następnie drogą spadku przeszły w posiadanie książąt Czartoryskich.

W ciągu półwiecza rozdzielającego rok 1864 i 1918 dokonały się w Adamowie ważne przeobrażenia. Znacznie wzrosła liczba mieszkańców Adamowa a tym samym postępowało zróżnicowanie wyznaniowe i narodowościowe. Oprócz Polaków tereny gminy zamieszkiwali wówczas Żydzi, Rosjanie, Niemcy i Serbowie.

Do niezwykle interesujących miejscowości gminy należy Wola Gułowska. Znajduje się tu zespół klasztorny O.O. Karmelitów Trzewiczkowych pochodzący z połowy XVII wieku. W 1645 roku władze kościelne podjęły decyzję o erekcji konwentu O.O. Karmelitów w Woli Gułowskiej, choć fundacje na jego budowę miały miejsce już w 1633 roku oraz w latach następnych i pochodziły od Ludwika, Stanisława i Mikołaja Krasińskich. W Woli Gułowskiej dzierżawił niewielki folwark w II połowie XIX wieku Józef Sienkiewicz, ojciec naszego wielkiego pisarza. Tu w roku 1873 zmarła Stefania z Cieciszowskich - matka Henryka Sienkiewicza, która została pochowana na cmentarzu w niedalekiej Okrzei.

Na obszarze Gminy Adamów rozegrały się ostatnie walki wojny obronnej w 1939 roku prowadzone przez Samodzielną Grupę Operacyjną "Polesie", dowodzoną przez gen. brygady Franciszka Kleeberga. Szczególnie zacięty bój stoczono o Wolę Gułowską w dniach 4 i 5 października 1939 roku.

Gmina Adamów - wizualizacja


W ostatnich latach w Gminie Adamów nastąpiło wiele znaczących przemian społeczno - cywilizacyjnych. Wiele o tych przemianach mówi sama siedziba Urzędu Gminy w Adamowie (fot. 1). Sam Adamów posiadał kiedyś prawa miejskie a z dawnych czasów pozostał jeszcze widoczny wyraźnie rynek (fot. 2). Na dawnym rynku znajduje się dzisiaj skwer (fot. 3). Najważniejszym zabytkiem w Adamowie jest kościół parafialny z I poł. XIX w. (fot. 4). Ciekawy jest także układ ulic z zabudową z przełomu XIX i XX w. (fot. 5).


Najciekawszym i największym zabytkiem w gminie jest Zespól Klasztorny Karmelitów Trzewiczkowych w Woli Gułowskiej(fot. 1). Na szczególną uwagę zasługuje Dom Kultury „Pomnik Czynu Bojowego Kleeberczyków" w Woli Gułowskiej (fot. 2). Ciekawy jest też dworek w Miejscowości Turzystwo, w którym gen. Kleeberg podpisywał akt kapitulacji (fot. 3.). Warto jeszcze wspomnieć o drewnianym kościele w Hordzieżce, przeniesiony z Huty Dąbrowa (fot. 4). Gmina Adamów położona jest na na pograniczu dwóch krain - Mazowsza i Polesia. Skutkuje to ciekawym krajobrazem z dość licznymi stawami (fot. 5).

Historia i Kultura w Gminie Adamów


Fot. 1, 2, 3, i 4 - kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Adamowie. Parafia erygowana w 1525 roku. Obecny kościół parafialny murowany, budowę rozpoczął w 1796 roku ks. Jan Jezierski, łącznie z biskupem kamienieckim Adamem Krasińskim a dokończył Ludwik Krasiński w 1858 roku, konsekrowany w 1860 roku przez Bpa Beniamina Szymańskiego. Styl - pseudobarokowy. Fot. 5 - zabytkowa plebania z XIX w.


Wola Gułowska. W 1633 r. Ludwik Krasiński, dziedzic tutejszych dóbr, postanowił ufundować klasztor OO. Karmelitów oraz nowy kościół w miejsce starej, drewnianej kaplicy. Budowę kościoła zakończono w 1782 r. jego konsekracją. Budowla sakralna jest orientowana - prezbiterium skierowane w kierunku wschodnim. Monumentalny charakter budowli w największym stopniu potęgują dwie wieże (fot. 1 i 2). Architektura wnętrza prezentuje klarowny układ trójnawowy - bazylikowy (fot. 3). Ołtarz główny jest aktualnie (wrzesień 2012) w remoncie. Można już podziwiać fragment ołtarza głównego (fot. 4). Jedena z dwóch prawie identycznych ołtarzy ustawionych tuż przy łuku tęczowym - wejściu do prezbiterium (fot. 5).


Sanktuarium w Woli Gułowskiej to również centrum kultury duchowej i pamięci narodowe. Jest tu pomnik Jana Pawła II (fot. 1) i galeria rzeźb ludowych (fot. 2 i 3). W sanktuarium jest silnie obecna pamięć żołnierzy Września1939 r., a Matka Boża jest ich patronką. Przy kościele jest Droga Krzyżowa (fot. 4). Obok jest dom zakonny Sióstr Karmelitanek, w którym mieści się Dom Opieki Społecznej (fot. 5).


Na terenie Gminy Adamów toczyły się ciężkie walki Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" pod dowództwem gen. Franciszka Kleeberga. Ślady tych działań upamiętnione są w postaci pomników. Na fot. 1 - pomnik w miejscowości Turzystwo, w której podpisano akt kapitulacji. Fot. 2 - dworek w tej samej miejsowości, w którym podpisano akt. Fot. 3 - pomnik w Hordzieżce. Fot. 4 i 5 - pomniki w Helenowie i Turzystwie.


Tradycje walk powstańczych są również obecne na terenie gminy. Fot. 1 - pomnik poległych uczestników Powstania Styczniowego. Z dziedzictwem kulturowym związane są też znaki wiary i kapliczki (fot. 2 i 3). Drewniany kościół w Hordzieżce (fot. 4). W Woli Gułowskiej kultywowane są tradycje historyczne. Występują tu często grupy rekonstrukcyjne, podtrzymywane są tradycje polskiej kawalerii. Dlatego nie dziwią takie obrazki (fot. 5).

Dom Kultury – Pomnik Czynu Bojowego Kleeberczyków


Gminne Centrum Kultury w Adamowie prowadzi swoje działania w dwóch ośrodkach: w Adamowie i Woli Gułowskiej. Poniżej prezentowany jest Dom Kultury ”Pomnik Czynu Bojowego Kleeberczyków” w Woli Gułowskiej, który jako żywy pomnik historii, jest jedyną tego typu placówką w Polsce.


Dom Kultury w Woli Gułowskiej jest propagatorem lokalnej sztuki ludowej. W mieszczącej się tu Galerii Rzeźby Ludowej można poznać sylwetki oraz zobaczyć prace miejscowych twórców ludowych. W mieszczącej się w Domu Kultury w Woli Gułowskiej Izbie Regionalnej gromadzone i prezentowane są rzeczy, które niegdyś na co dzień towarzyszyły miejscowej ludności. Znajdziemy tu dawne środki lokomocji, narzędzia rolnicze, przedmioty codziennego użytku, a także ozdoby i wytwory rękodzieła oraz rzemiosła ludowego. Układ ekspozycji został podporządkowany podziałowi na obróbkę podstawowych, wykorzystywanych w wytwórczości rękodzielniczej, surowców naturalnych i związanych z nimi gałęzi rękodzieła i rzemiosła.


W jednym z pomieszczeń odtworzony został kompletny wygląd izby wiejskiej, w której można zobaczyć m.in. dawne łóżko, szafę, kołyskę czy zestaw kuchenny. Miłośnicy sztuki ludowej mogą podziwiać pięknie zdobione „pająki", makaty, haft krzyżykowy i kwiaty z bibuły.


Układ ekspozycji został podporządkowany podziałowi na obróbkę podstawowych, wykorzystywanych w wytwórczości rękodzielniczej, surowców naturalnych i związanych z nimi gałęzi rękodzieła i rzemiosła. Zobaczymy tu narzędzia do obróbki drewna, lnu, wełny, gliny i żelaza. Poszczególne dziedziny rękodzieła domowego, jak i rzemiosła wiejskiego, przedstawione zostały poprzez prezentacje narzędzi, bądź całych zespołów warsztatowych, używanych w procesie produkcji.


Od początku swojej działalności mecenasem sztuki ludowej był Dom Kultury w Woli Gułowskiej. W 1989 r. przy Domu Kultury powstało Koło Rzeźbiarskie, które liczyło początkowo 12 rzeźbiarzy. W placówce znajduje się Galeria Rzeźby Ludowej, gdzie można podziwiać prace i sylwetki lokalnych twórców. Co roku w Woli Gułowskiej odbywają się plenery rzeźbiarskie, wykonane na nich dzieła sztuki ludowej są przekazywane różnym instytucjom z terenu gminy. Rzeźby stały się już niewątpliwie charakterystycznym elementem krajobrazu Adamowa i okolicznych miejscowości. Cechuje je prostota, czytelna kompozycja oraz duża ekspresja w wyrazie twarzy i gestach postaci.


Od początku działalności Domu Kultury funkcjonuje tu Szkółka Rzeźbiarska, w której dzieci i młodzież mają szansę spróbować swoich sił w trudnej sztuce rzeźbiarskiej. Raz w tygodniu odbywają się zajęcia pod okiem instruktora, do 2012 r. zajęcia te prowadził pan Zenon Adamski, a od 2012 r. szkółką opiekuje się pan Adam Wydra. Młodzi adepci mogą też doskonalić swoje umiejętności, uczestnicząc w konkursach, plenerach rzeźby ludowej oraz wystawach. Owoce blisko dwudziestopięcioletniej działalności Szkółki Rzeźbiarskiej można oglądać w Galerii Rzeźby Ludowej.


Pola i lasy rozciągające się malowniczo wokół Woli Gułowskiej to znakomity teren łowiecki. Dysponuje nim Wojskowe Koło Łowieckie nr 304 „Ryś”, powstałe w roku 1951 przy Wojskowym Instytucie Technicznym Sztabu Generalnego. WKŁ „Ryś” to ponad sześćdziesięcioletnią historię, którą poznać można w mieszczącej się w Domu Kultury w Woli Gułowskiej Sali Tradycji poświęconej temu kołu. Zobaczyć tu można trofea myśliwskie, pamiątkowe medale i statuetki, zdjęcia, dokumenty, a także sztandar koła. Prezentowane są tu również wystawy fotograficzne i plastyczne związane tematycznie z łowiectwem i miejscową przyrodą.


W Domu Kultury jest również: sala widowiskowa oraz konferencyjną na 250 osób, pokoje gościnne, lokal na przyjęcia weselne i inne uroczystości rodzinne. Nasz adres: Dom Kultury Pomnik Czynu Bojowego Kleeberczyków 21-481 Wola Gułowska tel./faks: 25 755 02 15 e-mail:

Muzeum Czynu Bojowego Kleeberczyków

Muzeum Czynu Bojowego Kleeberczyków poświęcone jest ostatniej bitwie SGO „Polesie” dowodzonej przez gen. F.Kleeberga, w wyniku której ostatnie oddziały Wojska Polskiego, mające bronić suwerenności II RP przestały istnieć. Bitwa ta kończyła krwawe, pięciotygodniowe zmagania z hitlerowskim i sowieckim najeźdźcą. Początki muzeum w Woli Gułowskiej sięgają szkolnej izby pamięci,w której przez ponad 30 lat gromadzono pamiątki. Obecnie w muzeum, na powierzchni ok. 200m², prezentowane są eksponaty zwiazane tematycznie z Wojną Obronną 1939 r., ze szczególnym uwzględnieniem szlaku bojowego SGO”Polesie”.


Można tu zobaczyć broń palną i jej elementy,bagnety,szable,lance ułańskie,a także oporządzenia końskie (siodła, rząd, ogłowia, musztuki, strzemiona, itp.). Jednym z najciekawszych eksponatów jest bandera Flotylli Pińskiej, a także „Srebrna Lanca”- nagroda przechodnia 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich, która ze swym pułkiem przywędrowała pod Wolę Gułowską i tutaj przetrwała wojenną zawieruchę.


W muzeum prezentowane są elementy umundurowania i wyposażenia – zarówno Wojska Polskiego,jak i wojsk niemieckich czy sowieckich. Szczególne miejsce w ekspozycji zajmują dokumenty, zdjęcia i pamiątki osobiste żołnierzy. Wielkie wrażenie robą zdjęcia żołnierzy uczestników bitwy. Przywołują one pamięć przedwojennych obywateli, którzy zostali powołani do wojska i oderwani od rodziny i bliskich.


Zwiedzający muzeum mają możliwość zapoznania się ze szlakiem bojowym SGO”Polesie”, a także biografiami najważniejszych dowódców jednostek wchodzących w skład tej grupy.


W muzeum zgromadzone są liczne eksponaty broni znalezionej na polu bitwy. Jest tu zarówno broń niemiecka jak i sowiecka.

W muzeum są również prezentowane dawne mundury.
Muzem posiada doskonałą salę audiowizualną, w której można obejrzeć filmy dokumentalne, słuchowiska radiowe itp.
W pobliży muzeum znajduje się sanktuarium w Woli Gułowskiej, gdzie silnie obecna jest pamięć żołnierzy Września 1939 r., a Matka Boża jest ich patronką.

MUZEUM CZYNU BOJOWEGO KLEEBERCZYKÓW
jest czynne od poniedziałku do piątku
w godz. od 10.00 o 18.00
oraz w soboty i niedziele
od godz. 12.00 do 16.00

Wszelkich informacji udzielamy pod numerami:
25 755 02 15 lub 500 229 774

Perspektywy rozwoju Gminy Adamów


Dzięki ostatnim przemianom ustrojowym i rozwojowi samorządności zmienił się gruntownie obraz Gminy Adamów. Powstał nowoczesny system bankowy (fot. 1). Unowocześnił się system opieki zdrowotnej (fot. 2 - budynek Ośrodka Zdrowia w Adamowie). Budownictwo w coraz mniejszym stopniu przypomina dawną wiejską zabudowę (fot. 3). Rozwinął się i unowocześnił system oświaty (fot. 4 - Zespół Szkół im. gen. Franciszka Kamińskiego w Adamowie). Powstały nowe boiska spotrowe (fot. 5).


Zmiany nie ominęły również innych miejscowości i miejsc. Fot. 1 - nowoczesny budynek Zespółu Szkół im. gen. F. Kleeberga w Woli Gułowskiej. Powstał stadion w Adamowie (fot. 2) i miejsce na rekreację (fot. 3). Gmina leży przy linii kolejowej Dęblin - Łuków (fot. 4). Gmina ma charakter typowo rolniczy ale specjalizuje się w sadownictwie i słynie z doskonałej jakości jabłek (fot. 5).

Turystyka w Gminie Adamów


Sam Adamów staje się powoli ciekawą miejscowością turystyczną. Powstaje infrastruktura turystyczna, jak np. mały zalew i deptak (fot. 1). Fot. 2, 3, 4 i 5 - występują tu duże kompleksy leśne, których powierzchnia stanowi 3044 ha. Duża lesistość gminy (31 %) stwarza optymalne warunki egzystencji wielu gatunkom zwierząt i ptaków. Powstaje tu również infrastruktura dls turystów, są ścieżki rowerowe i trasy dla pieszych turystów. Jest nawet parking dla samochodów.


Fot. 1 - staw w Adamowie, atrakcja dla rybaków. Fot. 2 - są tu też oznaczone szlaki turystyczne, dzięki którym można poznać piękno tej ziemi. Fot. 3 - typowy krajobraz Południowego Polesia. Fot. 4 - restauracja w Adamowie. Fot. 5 - specyficzny rodzaj turystyki, tzw. "turystyka pielgrzymkowa" - ostatnio szybko rozwijająca się.