Polska prowincja

Gmina Komańcza

Informacje

Na zdjęciu powyżej centrum Komańczy, siedziby gminy (zobacz na mapie).

Gmina Komańcza jest trzecią pod względem powierzchni jednostką samorządu terytorialnego w Polsce. Leży w południowo-wschodniej części kraju w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim. Gmina Komańcza znajduje się na granicy Bieszczadów i Beskidu Niskiego. Liczy 45,5 tys. ha powierzchni oraz 5,5 tys. mieszkańców. Dzieli się na 14 sołectw i jedno osiedle.

Za datę powstania osady Komańcza uważa się rok 1512. W początkach istnienia miejscowość nosiła nazwę Krzemienna jednak w związku z tym, że między XI a XIII wiekiem z Rusi Kijowskiej przybyli tu Komanowie (pol. Połowcy), plemię turańskie, postanowiono wieś nazwać Komańczą na ich cześć, jako pierwszych osadników mieszkających na tym terenie. Do pierwszego rozbioru Polski, w 1772 roku, wieś znajdowała się w ziemi sanockiej, w województwie ruskim Po 1772 roku znalazła się w zaborze austriackim w prowincji Galicja.

Pod względem administracyjnym wieś należała w pierwszych latach niewoli do cyrkułu leskiego, później sanockiego. Ruchy narodowowyzwoleńcze z 1848, które ogarnęły niemal całą Europę (Wiosna Ludów), nie ominęły również Komańczy. W maju 1849 rozegrała się na tej ziemi bitwa partyzantów polskich z oddziałami armii austriackiej. Potyczka zakończyła się zwycięstwem Polaków.

Komańcza do początku I wojny światowej znajdowała się w powiecie w Sanoku i była jedną z wsi gminy Bukowsko. W czasie trwania zaboru austriackiego przez terytorium wsi ciągnęła się biegnąca do twierdzy Przemyśl i dalej do Lwowa linia kolejowa z Austro-Węgier. Podczas I wojny światowej w okolicach miejscowości toczyły się ciężkie walki pomiędzy C.K. wojskami a Rosjanami m.in na szczycie wzniesienia Sokoliska.

W okresie międzywojennym wieś, ze względu na swój specyficzny mikroklimat, stała się uzdrowiskiem. Powstała wtedy część nazwana później Letniskiem. Na jego terenie powstało kilka pensjonatów, w których wypoczywali w większości studenci i kolejarze ze Lwowa. W Komańczy spędzał urlop trzykrotny premier II Rzeczpospolitej - Kazimierz Bartel.

W przededniu wybuchu II wojny światowej, Komańcza była miejscem stacjonowania garnizonu macierzystego Batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP) “Komańcza”.W chwili agresji niemieckiej na Polskę - 1 września 1939 roku - Batalion KOP “Komańcza” wchodził w skład 2 Pułku Piechoty KOP “Karpaty” i w jego ramach prowadził w tym rejonie działania obronne. W chwili nastania okupacji niemieckiej po klęsce Kampanii Wrześniowej Żydzi żyjący we wsi przed wojną zostali w 1942 roku wywiezieni do obozu kaźni w Zasławiu i tam straceni.

Zakończenie II wojny światowej nie przyniosło uspokojenia w tym miejscu. Komańcza stała się areną walk między LWP i UPA.

Ludność, przeważnie łemkowska, która mieszkała w Komańczy do 1945 roku, została wysiedlona: część mieszkańców w 1946r. na sowiecką Ukrainę, a podczas Akcji “Wisła” w 1947 roku na Ziemie Odzyskane. Obowiązkowi opuszczenia wsi nie podlegali fachowcy potrzebni w odbudowie kraju  - m. in. leśnicy i kolejarze. Wielu mieszkanców wróciło w rodzinne strony na początku lat 60 i żyje tu do dnia dzisiejszego.

Współcześnie Komańcza jest lokalnym ośrodkiem zacieśniania wzajemnych dobrosąsiedzkich kontaktów z partnerskimi miejscowościami ze Słowacji. Dzięki swoim walorom turystycznym, przyrodniczym i krajobrazowym miejscowość stanowi także cel wypraw turystów z całej Polski i zagranicy.