wtorek, 01 grudnia 2020 r. Dzisiaj imieniny: Natalii, Blanki, Eligiusza

Polska prowincja

  • rozmiar:
  • A
  • A
  • A

Gmina Sosnowica

Image

Informacje

Na zdjęciu powyżej budynek Urzędu Gminy w Sosnowicy (zobacz na mapie).

Historia Gminy Sosnowica.

Pierwsze wzmianki dotyczące wsi Sosnowica znajdują się w „Terrestria Chelmensia Inscriptiones” i datowane są na lata 1440-1447. W 1564 roku lustratorzy królewscy Ziemi Chełmskiej opisują Sosnovyczę (Sosnowicę) wieś w parafii Sawin powiatu chełmskiego, składająca się z 3 działów i 16 zagród. Do Sosnowicy należała również wieś Orzechów Nowy, natomiast wieś Psia Wola (Pieszowola) była zaściankiem szlacheckim.

W 1685 roku Sosnowica uzyskała prawa miejskie, nadane przez króla Jana III Sobieskiego na wniosek miecznika Racławskiego Oktawiana Sosnowskiego. Rozwój miasteczka nastąpił w czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego, kiedy to panem Sosnowicy był faworyt królewski wojewoda smoleński i płocki, hetman polny litewski Józef Sosnowski.

W 1795 roku w wyniku III rozbioru Polski Sosnowica wraz z Ziemią Chełmską wchodzi w skład zaboru austriackiego (Galicja Zachodnia). W 1801 roku córki Józefa Sosnowskiego: Katarzyna Platerowa i Ludwika Lubomirska sprzedały dobra sosnowickie swemu kuzynowi – byłemu szambelanowi Jego Królewskiej Mości Józefowi Sosnowskiemu.

W czasie okupacji austriackiej Sosnowica była najmniejszym miasteczkiem Ziemi Chełmskiej, gdzie w 1807 roku miała zaledwie 95 mieszkańców. W 1809 roku została włączona do Księstwa Warszawskiego. W miasteczku był burmistrz, funkcjonowała kancelaria miejska. W toku wojny prowadzonej w 1812 roku i okupacji w 1813 roku miasteczko bardzo ucierpiało. Po kilka latach po wojnach napoleońskich w roku 1818 Sosnowica liczyła tylko 76 mieszkańców. To wszystko przyczyniło się do odebrania w 1822 roku prawa miejskie decyzją władz Królestwa Polskiego.

Pierwsza wojna światowa przyniosła Sosnowicy duże zniszczenia. W sierpniu 1915 roku wycofujące się z Lubelszyzny wojska rosyjskie palą Sosnowicę. Niestety spłonął cenny obiekt polskiej architektury zabytkowej dwór Sosnowskich z 1723 roku.

W końcu 1919 reaktywowano województwo lubelskie. Sosnowica weszła w skład gminy Wołoskowola powiatu włodawskiego. W Sosnowicy mieści się siedziba gminy. Po odzyskaniu niepodległości nastąpił stopniowy rozwój osady, stała się lokalnym środkiem usługowo - handlowym. Według pierwszego w niepodległej Polsce spisu powszechnego z 1921 roku w Sosnowicy mieszkało 616 osób w tym 184 Polaków, 151 Rusinów, 275 Żydów i 6 osób innej narodowości. Istniała wtedy parafia rzymsko - katolicka, prawosławna oraz funkcjonowała gmina żydowska.

1 czerwca 1975 roku w efekcie kolejnej reformy administracyjnej PRL gmina Sosnowica wchodzi w skład nowoutworzonego województwa chełmskiego.

1 I 1999 - reforma administracyjna przywraca powiat parczewski w województwie lubelskim, w sklad którego wchodzi Gmina Sosnowica.

 

Strona główna | Gmina Sosnowica |

Gmina Sosnowica - wizualizacja

 

Gmina Sosnowica – gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie parczewskim. Gmina położona jest na terenie Pojezierza Łęczyńsko - Włodawskiego i Polesia Lubelskiego. Obszary cenne przyrodniczo, stanowią 68% powierzchni gminy, co jest między innymi gwarancją czystego i ciekawego środowiska naturalnego.
Sama Sosnowica jest pełna zieleni i jakby dostosowała się do ekologicznego otoczenia. Fot. 1 - zrewitalizowany rynek. Fot. 2 - aleja kasztanowa, jedna z głównych ulic Sosnowicy.
Sosnowica otoczona jest licznymi stawami, które tworzą specyficzny klimat i krajobraz (fot. 3).
Gmina Sosnowica to także jeziora Pojezierza Łęczyńsko - Włodawskiego, a wśród nich otoczone lasami,  bardzo malownicze Jezioro Czarne Sosnowickie (fot. 4).
Tak samo malowniczy jest cały krajobraz Polesia Lubelskiego, na którym leży Gmina Sosnowica (fot. 5).




Gmina Sosnowica posiada bardzo ciekawe dziedzictwo historyczno-kulturowe. Sosnowicę najbardziej rozsławił Tadeusz Kościuszko. Na dworze hetmana Józefa Sosnowskiego przebywał od 1775 roku, w celu kształcenia jego córek. Do dzisiaj zachowała się  oficyna dworska z dawnej rezydencji Sosnowskich (fot. 1). Dramatyczny romans Ludwiki Sosnowskiej z Tadeuszem Kościuszką upamiętniały splecione ze sobą dąb i sosna w pobliskim parku (fot. 2).
W Sosnowicy ciekawym zabytkiem jest katolicki kościół z przeł. XVIII i XIX w. (fot. 3).
Wartym wspomnienia zabytkiem jest też dworek zarządcy stawów rybackich – tzw. „Rybakówka” w Libiszowie (fot. 4).
W okresie Rzeczpospolitej Obojga Narodów Sosnowica leżała przy granicy między Wielkim Księstwem Litewskim a Koroną. Pogranicze kultur symbolizuje prawosławna cerkiew z końca XIX w. w Sosnowicy (fot. 5).


 

Dziedzictwo Kultury Gminy Sosnowica
Fot. 1, 2 i 3 - zespół rezydencyjny w Sosnowicy. Obejmuje dworską oficynę z 1753 roku i pozostałości murowanego alkierza dawnego dworu z połowy XVIII wieku. Po gruntowych modernizacjach, prowadzonych pod nadzorem konserwatorskim, oficynę północną w stylu barokowym adaptowano na pensjonat turystyczny „Dworek Kościuszki” funkcjonujący obecnie jako centrum szkoleniowo - rekreacyjne. Pozostał również park dworski, który zachował duże wartości zabytkowe i krajobrazowe.
W rezydencji Sosnowskiego przebywał w 1775 roku Tadeusz Kościuszko, który przybył do Sosnowicy po pobycie we Francji. Udzielał lekcji rysunku i malarstwa, matematyki oraz historii powszechnej córkom Sosnowskiego Katarzynie i Ludwice. Ponadto przekształcał stary sosnowicki park w nowoczesny ogród. Kościuszko zakochał się z wzajemnością w Ludwice, jednak Hetman Sosnowski zdecydowanie odmówił małżeństwa swojej córki z ubogim szlachetką. Kościuszko usiłował porwać Ludwikę i ją poślubić w wiejskim kościółku, tak by postawić hetmana przed faktem dokonanym. Jednak ucieczka się nie udała, a upokorzony i zrozpaczony Kościuszko wyjechał do Ameryki. Dramatyczną miłość symbolizowały splecione ze sobą dąb i sosna w pobliskim parku (fot. 4 i 5). Dziś sosna jest już powalona ale miejsce jest dość sławne i przypomina ciekawy okres sławnego Polaka.



 
Zespół kościelny pochodzący z lat 1797-1804 (wzniesiony z fundacji rodziny Sosnowskich)  w Sosnowicy. Obejmuje kościół rzymsko- katolicki (fot. 1) pod wezwaniem Świętej Trójcy oraz dwie murowane dzwonnice przykościelne dwukondygnacyjne(fot. 2) i ogrodzenie cmentarza kościelnego. W kościele znajduje się ołtarz główny (fot. 3) z pierwszego ćwierćwiecza XVIII wieku (pochodzący z dawnego kościoła parafialnego w Parczewie) oraz cenne obrazy ołtarzowe autorstwa Józefa Walla (fot. 4 i 5).



Prawosławna cerkiew pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Sosnowicy (fot. 1 i 2), budowana w latach 1891-1893 według projektu Wiktora N. Syczowa, nakładem finansowym rządu carskiego. Zbudowana w stylu bizantyjsko-klasycystycznym. Nieczynna od lat powojennych cerkiew ma ciekawy ikonostas (fot. 3). W charakterystycznej sylwetce cerkwi dominuje 2-koordynacyjna wieża nakryta wysmukłym hełmem z ośmioboczną kopuła. Ponadto posiada bogato zdobione elewacje. Obecnie (lipiec 2014 r.) cerkiew przechodzi gruntowną renowację.  Na południe od cerkwi znajduje się nie użytkowany cmentarz prawosławny (fot. 4 i 5).



Dworek zarządcy "Rybakówka" w Libiszowie (fot. 1 i 2). Libiszów powstał dopiero w początkach XX wieku. Ówczesny właściciel dóbr sosnowickich Teodor Libiszowski rozpoczął hodowlę ryb. Nakazał wykopać kanały i utworzono kilka stawów hodowlanych. Do pilnowania stawów powstała niewielka osada folwarczna, którą nazwano Libiszów.
W Gminie Sosnowica zostało jeszcze sporo zabudowań z przeł. XIX i XX w. Uzupełniają one ciekawe dziedzictwo tej ziemu. Fot. 3, 4 - zabytkowe zagrody w miejscowości Turno. Fot. 5 - zabytkowe stodoły w miejscowości Kropiwki.

 

Turystyka w Gminie Sosnowica
Najbardziej cenne walory krajoznawcze stanowi unikatowy zespół krajobrazowy Poleskiego Parku Narodowego, obejmujące tereny południowo-wschodniej części Gminy Sosnowica. W granicach Gminy Park zajmuje obszar 2392,4ha, co stanowi 24,7% powierzchni całego parku. Chroni ekosystemy torfowiskowe. Tereny Gminy Sosnowica również wchodzą w Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000 jako system ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 r. w sposób spójny pod względem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej.
Najbardziej rzucającym się w oczy elementem karajobrazu są wszechobecne stawy. Staw Hetman (fot. 1 i 2) leży w Sosnowicy i stanowi praktycznie stały element krajobrazu tej miejscowości. Staw Kłoda (fot. 3) i Staw Anielski (fot.4) w Sosnowicy. Wieża widokowa wśród stawów w Sosnowicy pozwala podziwiać te piękne akweny (fot. 5).





Jezioro Czarne Sosnowickie jest zbiornikiem o charakterze eutroficznym z dość silnie zaznaczającą się dystrofią (woda słabo przeźroczysta barwy ciemno brunatnej), jednak jest jednym z najczystrzych jezior (II klasa czystości). Jest ono bardzo głębokie (średnia głebokość wynosi 5,1 m, a maksymalna 15,6 m) o powierzchni 38,8 ha i 1968 tys. m3 objętości wody.
Jezioro jest wykorzystywane rekreacyjnie. Nadleśnictwo Parczew urządziło nad jego brzegiem pole namiotowe przy piaszczystej plaży oraz liczne pomosty udostępniane wędkarzom. Wędkować mogą osoby posiadające zezwolenie wydawane przez w/w instytucję zgodnie z zasadami obowiązującymi na łowiskach specjalnych. Latem jest to miejsce wypoczynku i azylu dla całych rodzin poszukujących ciszy i spokoju.






 
Jezioro Zagłębocze (fot. 1, 2, 3 i 4) w ostatnich 40-tu latach stało się centrum turystyki należące do Gminy Ludwin (tafla wody), jednakże wzdłuż którego brzegów przebiega granica gminy Sosnowica. Jest jeziorem mezotroficznym o powierzchni 59 ha i objętości 4279 tys. m3 oraz średniej głebokości 7,3 m (maksymalna 23,3 m), jak również jest jednym z czystrzych jezior (II klasa czystości). Należy do najgłebszych jezior Pojezierza Łęczyńsko - Włodawskiego. Akwen wodny jest ze wszystkich stron osłoniety - z kierunku zachodniego i południowo-zachodniego są to olszyny rosnące w pobliżu brzegu, z pozostałych stron otacza las sosnowy. Dominującą formą użytkowania jest tu rekreacja - odbywa się na terenach przyległych od północno-wschodniego brzegu jeziora. Wokół  otoczone piaszczystą plażą, dno twarde piaszczyste i o lejkowatym kształtem misy ze stromo nachylonymi zboczami ma dobre warunki do uprawiania wielu form turystyki wodnej (żeglowanie, kajakowanie, pływanie rowerem wodnym). Jezioro jest centrum turystycznym na terenie gminy z uwagi na piękne położenie jeziora oraz jego czystą wodę.
Przez tereny gminy Sosnowica płynie rzeka Piwonia oraz Kanał Wieprz-Krzna, które przy pomocy licznych kanałów i przepustów, doprowadzają i odprowadzają wodę do stawów i jezior. Na fot. 5 kanał doprowadzający wodę do Jeziora Skomielno.






Jezioro Skomielno jest jeziorem eutroficznym położonym w sąsiedztwie wsi Stary Orzechów. Zostało ono sztucznie ogroblowane o długości 3650m i włączone do systemu Kanału Wieprz – Krzna jako zbiornik retencyjny  o powierzchni 75ha, w tym 17ha wysp na środku lustra wody i 1,6m głębokości.  Maksymalna głebokość 3,2m oraz objętości 750 tyś. m3 wody (fot. 1 i 2). Przy jeziorze znajduje się chata biesiadna - grill zabudowany oraz wędzarnia. Przy jeziorze znajduje się stanica wędkarska, liczne pomosty, mozna też rozbić namiot, ustawić przyczepę kempingową, zaparkować samochód na parkingu strzeżonym.
Fot. 3 - ścieżka edukacyjno-przyrodnicza "Borek", opracowana przez Nadleśnictwo Parczew. Ma długość trasy 2400m i wiedzie przez zróżnicowane drzewostany oraz siedliska leśne. Rozpoczyna się na parkingu leśnym przy trasie Sosnowica – Włodawa i kończy przed osiedlem Sosnowica Lasek przy drodze „Brzozówka”. Na trasie ścieżki znajduje się 7 tematycznych tablic przystankowych poruszających tematykę przyrodniczo – leśną, ukazuje walory przyrodnicze tego terenu oraz przybliża pracę leśnika. Ścieżka przeznaczona jest do korzystania przez grupy piesze.
Fot. 4 - ścieżka przyrodnicza Poleskiego Parku Narodowego "Perehod" o długości około 5 km, wiodąca przez stawy pieszowolskie do schronu ornitologicznego. Pozwala podziwia bujną przyrodę dziczejących stawów Pieszowolskich w Poleskim Parku Narodowym. Można obserwować bogatą roślinność wodną i szuwarową oraz ptaki, których rozpoznawanie ułatwi 9 przystanków z tablicami i wieża widokowa.





W Gminie Sosnowica powstaje nowoczesna baza turystyczna. Oto niektóre z nich:
Fot. 1 - Agroturystyka. Piotr i Agata Mikulscy
Fot. 2 - Agroturystyka Modrzewiowy Zajazd
Fot. 3 - Kwatera agroturystyczna "Pod Orzechem". Beata i Marek Świrscy
Fot. 4 - Gospodarstwo Rybackie „Polesie” Dworek  z jeleniami w Libiszowie
Fot. 5 - Centrum Szkoleniowo-Rekreacyjne „Dworek Kościuszki”.



Do najważniejszych szlaków turystycznych obejmujących swoim zasięgiem więcej niż jedną gminę należą:
Szlak Centralny Pojezierza Łęczyńsko - Włodawskiego
Szlak historyczno - przyrodniczy Sosnowica - Jamniki „Nałęcz”
Szlak „Śladami wschodniosłowiańskiej tradycji cerkiewnej na Polesiu Lubelskim”
Trasa rowerowa po Lasach Parczewskich „Szlakiem Dzikiej Przyrody”
 Poleski Szlak Konny
Na terenie gminy jest wiele pomników przyrody. Na fot. 1 - 400 letni Dąb "Rybak". 
Fot. 2 - „Centrum Turystyczne Sosnowica”, które znajduje się w budynku przy Urzędzie Gminy.
Gmina Sosnowica ze względu na położenie stoi przed szansą rozwoju nowej dziedziny turystyki, tzw. turystyki kulturowej. To szybko rozwijająca się w Europie specyficzna turystyka. Świat pogranicza kultur, nieskażonego krajobrazu i odmiennej architektury przyciąga coraz więcej turystów z całej Europy. W Gminie Sosnowica i okolicach jest wiele tego typu miejsc. Fot. 3 - kapliczka wśród stawów w Sosnowicy. Fot. 4 - poddawana renowacji (lipiec 2014 r.) cerkiew w Sosnowicy.

 

Perspektywy Rozwoju G. Sosnowica

 

 
Gmina Sosnowica posiada wiele walorów środowiskowych. Stanowią je wyjątkowe zasoby naturalne, a w szczególności duże kompleksy leśne o mieszanym drzewostanie oraz liczne naturalne i sztuczne zbiorniki wodne. Sama miejscowość Sosnowica odzyskuje swój blask, a zrewitalizowany rynek przypomina o historycznej miejskości (fot. 1 i 2). Dom Strażaka jest jednocześnie siedzibą Gminnego Ośrodka Kultury (fot. 3). Działa tutaj wiele zespołów i stowarzyszeń zajmujących się krzewieniem kultury. Przez teren Gminy Sosnowica przechodzi Kanał Wieprz - Krzna (fot. 4), który może kiedyś odgrywać większą rolę gospodarczą niż obecnie. Na terenie gminy wyraźnie rozwinęło się nowoczesne budownictwo, które często sąsiaduje z tradycją i specyfiką natury (fot. 5).


 
Profil gospodarczy obszaru ma charakter typowo rolniczy, dominują niewielkie gospodarstwa rolne o tradycyjnym profilu produkcji. Bazę ekonomiczną gminy tworzy ok. 130 podmiotów gospodarczych, z czego zdecydowana większość zaliczana jest do sektora prywatnego. Podstawową formą aktywności ekonomicznej mieszkańców są małe firmy o profilu handlowo - usługowym. Wyraźnie widać dominację zatrudnienia w sekcjach handel i naprawy a także łowiectwo, leśnictwo i rybactwo oraz przetwórstwo przemysłowe. Fot. 4 - budynek Nadleśnictwa w Parczewie.


Gmina dysponuje terenami inwestycyjnymi m.in. w miejscowościach: Sosnowica, Górki i Zieńki. Aktualnie trwają prace nad zmianą koncepcji zagospodarowania przestrzennego gminy, czego efektem będzie również wydzielenie nowych obszarów przeznaczonych pod inwestycje. Ze względu na specyficzne uwarunkowania środowiskowe, preferowane na terenie gminy typy inwestycji to: przetwórstwo spożywcze oraz działalność okołorolnicza, a także przemysł drzewny oraz turystyka. Fot. 1, 2 i 3 - stawy i siedziba Gospodarstwa Rybackiego Polesie.