Gmina Ulhówek
Informacje
Na zdjęciu powyżej - budynek Urzędu Gminy w Ulhówku (zobacz na mapie).
Gmina Ulhówek (do 1951 gmina Tarnoszyn) – gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim. Gmina Ulhówek powstała 26 listopada 1951 po przeniesieniu siedziby gminy Tarnoszyn z Tarnoszyna do Ulhówka z równoczesną zmianą nazwy gminy.
Powierzchnia Gminy Ulhówek obejmuje 14.6 tys. ha, (146 km²), co daje jej
czwartą pozycję w powiecie. Zdecydowana wiekszość powierzchni gminy
zajmuja użytki rolne 12,9 tys. ha (88%). Lasy zajmują niespełna 3,7%
powierzchni (995 ha), wody 143 ha, sady 73 ha, a zabudowa 300 ha.
Położenie gminy Ulhówek jest dość niekorzystne,
zarówno w skali mikro (powiatu) jak i makro (województwa i kraju).
Dostępność komunikacyjna jest ograniczona, co niekorzystnie oddziaływuje
na rozwój całej gminy. Oznacza to, że gmina
pomimo bezposredniego sąsiedztwa z granicą państwa nie czerpie z tego
tytułu żadnych korzyści społeczno-ekonomicznych. Priorytetem dla władz
lokalnych stało się zatem utworzenie osobowego przejścia granicznego na
terenie gminy w miejscowosci Budynin lub Szczepiatyn. W tej sprawie od
kilku już lat trwają uzgodnienia z rządem polskim i stroną ukrainską.
W skład gminy wchodza 24 sołectwa (23 miejscowości)
Budynin - liczacy 156 mieszkańców
Dębina - liczaca 100 mieszkańców
Dębina-Osada - liczaca 122 mieszkańców
Dyniska liczące 228 mieszkańców
Hubinek liczący 221 mieszkańców
Korczmin liczący 138 mieszkańców
Korczmin-Osada licząca 166 mieszkańców
Krzewica licząca 256 mieszkańców
Machnówek liczący 168 mieszkańców
Magdalenka licząca 253 mieszkańców
Oserdów liczący 43 mieszkańców
Podlodów liczący 91 mieszkańców
Rokitno liczące 166 mieszkańców
Rzeczyca licząca 225 mieszkańców
Rzeplin liczący 222 mieszkańców
Rzeplin-Osada liczący 211 mieszkańców
Szczepiatyn liczący 189 mieszkańców
Szczepiatyn-Osada liczący 89 mieszkańców
Tarnoszyn liczący 487 mieszkańców
Ulhówek (2 sołectwa) liczący 1241 mieszkańców
Wasylów liczący 126 mieszkańców
Wasylów Wielki liczący 184 mieszkańców
Żerniki liczące 376 mieszkanców
Historia Gminy Ulhówek
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1388, kiedy Ulhów (ówczesna nazwa Ulhówka) został nadany Pawłowi Radzanowskiemu, współfundatorowi kościoła w Rzeplinie w 1403. Przed 1532 Ulhówek trafił w ręce Andrzeja Radzanowskiego. W 1578 wieś należała do Mikołaja Sienieńskiego a dzieje wsi w XVII wieku są nieznane. W 1754 Ulhówek był w posiadaniu Macieja i Gertrudy Poletyłów, a w 1767 jego współwłaścicielem obok Poletyłów był Swieżawski.
Według spisu z 1880 w Ulhówku było 7 domów dworskich z 54 mieszkańcami i 184 domy chłopskie zamieszkane przez 1.005 mieszkańców. Łącznie wieś liczyła 1.062 mieszkańców, w tym 967 unitów, 81 katolików i 14 żydów. Pod koniec XIX i na początku XX wieku właścicielem dóbr Ulhówka był Aleksander Hulimek. Według spisu z 1921 wieś należała do powiatu rawskiego oraz województwa lwowskiego. Miejscowość została zniszczona w czasie II wojny światowej oraz walk z UPA.
Dyniska. Wieś wymieniana w źródłach po raz pierwszy w 1449 r. pod nazwą Deniska. Do znanych z nazwiska właścicieli należeli: rodzina Nosów w XV w., Gdeszyńscy w XVI w., Dzierżkowie w XVIII w., w końcu Skolimowscy od poł. XIX w. do 1939 r. Jednym z właścicieli był Julian Skolimowski, oficer szwoleżerów i uczestnik powstania listopadowego. Podczas powstania styczniowego dwór w Dyniskach, leżący w Galicji przy granicy z Królestwem służył powstańcom jako baza. Tutaj leczyli się i ukrywali ranni powstańcy. Dwór był także ośrodkiem życia kulturalnego. Przed II wojną światową wieś zamieszkiwali głównie Ukraińcy, wysiedleni w 1947 r. w ramach akcji "Wisła" do ZSRR i na Ziemie Zachodnie. We wsi działała cerkiew Soboru Matki Bożej, zamieniona po 1947 na kościół, w 1987 zniszczona przez pożar. Po wojnie teren nieistniejącego dworu zajął PGR.
Korczmin. Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1437 r. Przed II wojną światową Korczmin był dużą wsią, liczącą ponad 1000 osób, zamieszkaną głównie przez ludność ukraińską, wysiedloną w latach 1945–1947.
Szczepiatyn. Wieś wymieniana po raz pierwszy w 1462 r., gdy należała do rodziny Szczepiatyńskich.
Gmina Ulhówek - wizualizacja
|
|
|
|
|
| Gmina Ulhówek położona jest na płudniowo - wschodnich peryferiach woj. lubelskiego. Z Lublina do Ulhówka jest aż 148 km. Pod względem geograficznym leży na pograniczu Grzędy Sokalskiej i Równiny Bełskiej będącej fragmentem Kotliny Pobuża. Gminę zamieszkuje ok. 5000 osób, na obszarze 146,6 km2. Krajobrazowo w Gminie Ulhówek najczęściej spotyka się pofałdowanie terenu, charakterystyczne dla Grzędy Sokalskiej (fot. 1). Gmina leży tuż przy granicy z Ukrainą, co dodaje jej oryginalności kulturowej i nawet tajemniczości ( fot. 2 - okolice Budynina, dymy na horyzoncie to już Ukraina). Wśród pięknej przyrody jest wiele cennych i oryginalnych zabytków, jak np. kapliczka z przełomu XVIII i XIX w. w Wasylowie Wielkim (fot. 3). Takim cennym zabytkiem jest też barokowy kościł z końca XVIII w. w Rzeplinie (fot. 4). Gmina Ulhówek ma swoją bardzo cenną przeszłość historyczno - kulturową. Tu bywali wielcy ludzie ze świata kultury. Na fot. 5 - sosna w Dyniskach, pod którą spotykał się ze swoją narzeczoną malarz polskiej historii Artur Grottger. |
||||
|
|
|
|
|
| Wieś Dyniska jest wymieniana w źródłach po raz pierwszy w 1449 r. pod nazwą Deniska. Dwór w Dyniskach był w XIX w. ośrodkiem życia kulturalnego. W latach 50. XIX w. bywał tu nawet Franciszek Liszt, który udzielał lekcji muzyki. Z dworu nie zostało już żadnych śladów, ale jest kościół wybudowany w latach 1988-1992 (fot. 1). Wmurowane są tu tablice upamiętniające tradycje patriotyczne Dynisk (fot. 2). Wielokulturowość tej ziemi zaowocowała pięknym śladami w postaci ciekawych zabytków. Jedny z nich jest XIX wieczna cerkiew w Budyninie (fot. 3). Najcenniejszym zabytkiem Gminy Ulhówek jest drewniana cerkiew w Korczminie z 1658 r. Jest to najstarsza cerkiew w woj. lubelskim (fot. 4). Drewniany kościół w Żernikach przekształcony z dawnej cerkwi (fot. 5). |
||||
|
|
|
|
|
| Gmina Ulhówek ma charakter typowo rolniczy (fot. 1). Produkcja roślinna i zwierzęca jest podstawowym działem gospodarki. W gminie można też spotkać malowicze stawy zajmujące się hodowlą ryb (fot. 2 - staw w miejscowości Machnówek). Ulhówek, siedziba gminy, jest miejscowością do której dotarły ostatnie przemiany cywilizacyjne. W centrum jest duży, zrewitalizowany skwer - park (fot. 3). Oświata ma swoją reprezentację w postaci odnowionego budynku gimnazjum (fot. 4). W centrum Ulhówka jest również nowoczesny bank (fot. 5). |
||||
Dziedzictwo Kulturowe Gminy Ulhówek
|
|
|
|
|
|
Kościół w Rzeplinie. Pierwsza wzmianka o kościele w Rzeplinie pochodzi z 1403 roku. W 1721 roku kościół w Rzeplinie uległ spaleniu, ale wkrótce został odbudowany. W 1944 roku częściowo spalili go Ukraińcy. Kościół jest murowany z cegły i otynkowany, jednonawowy, barokowy. Dzwonnica wzniesiona współcześnie z kościołem lub w pierwszej połowie XIX w. Przed kościołem figura Matki Bożej Fatimskiej wzniesiona jako wotum mieszkańców za 600 lat istnienia parafii. |
||||
|
|
|
|
|
| Sosna Artura Grottgera w Dyniskach (fot. 1). Kiedyś ta okolica charakteryzowała się dużymi kępami sosen (fot. 2). Lwowski malarz Artur Grottger przebywał w 1866 r. w Dyniskach, na zaproszenie właścicielki majątku Magdalenka Izydory Skolimowskiej, z którą był spokrewniony. Pod ulubioną sosną w czerwcu 1866 r. polski malarz spotykał się z narzeczoną Wandą Monné. W tym czsie malarz kończył pracę nad "Lituanią". W grudniu 1866 wyjechał do Paryża i rzucił się w wir intensywnej pracy. Był już wtedy poważnie chory na gruźlicę i rok póżnie zmarł we Francji. Wanda Monné ponosząc duże koszty sprowadziła zwłoki dawnego ukochanego do Lwowa. Prochy Artura spoczęły na Cmentarzu Łyczakowskim. Wśród tutejszych mieszkańców istnieje duży kult tego miejsca i Artura Grottgera. Ufundowano rzeźbę przedstawiającą parę, która spędzała tu najszczęśliwsze chwile (fot. 3). Obok jest odnowiona kapliczka z pocz. XIX w. z figurą Św. Marii Magdaleny (fot. 3 i 4). |
||||
|
|
|
|
|
|
Kościół w Dyniskach. Wcześniej w tym miejscu stała cerkiew greckokatolicka prawdopodobnie z XVIII w. Po 1947 r. przejęto ją na kościół rzymskokatolicki. Kościół ten spłonął 1 sierpnia 1987 r. Nowy kościół konsekrowano 23 sierpnia 1992 r. Przy wejściu do kościoła wmurowane tablice, które są hołdem złożonym ważnym postaciom i wydarzeniom z przeszłości. Jedna jest poświęcona Arturowi Grottgerowi, druga Franciszkowi Lisztowi a trzecia pamięci wysiedlonych mieszkańców parafii w ramach akcji H.T., umowie o zmianie granic z ZSRR w 1951 r. Na przykościelnym placu symboliczny nagrobek Józefa Skolimowskiego, właściciela majątku Magdalenka. W majątku tym przebywał Artur Grottger. |
||||
|
|
|
|
|
| W Dyniskach jest również klasycystyczna kapliczka z pocz. XIX w. z figurą św. Jana Nepomucena (fot. 1 i 2). Machnówek. We wsi znajduje się murowany kościół Matki Bożej Królowej Polski z 1908 r., odbudowany po II wojnie światowej po spaleniu w 1944 r. (fot. 3). Na dawnym cmentarzu przykościelnym stoi cenna rzeźba (fot. 4). Jest to nagrobek Olgi Krawczuk z 1931 r. autorstwa lwowskiego rzeźbiarza Aleksandra Zagórskiego, autora wielu nagrobków na Cmentarzu Łyczakowskim. Posąg przedstawia ukraińską dziewczynę z długimi warkoczami, ubraną w tradycyjny strój ludowy. Nagrobek został tu przeniesiony w 1993 roku przez służby konserwatorskie z cmentarza przy nieistniejącej cerkwi w pobliskim Oserdowie. Korczmin. Krzyż stojący na placu przy słynnej cerkwi (fot. 5). Upamiętnia zmarłych wszystkich religii i narodowości. Symbol wielokulturowości i ekumenizmu tej ziemi. |
||||
|
|
|
|
|
| Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Objawienia Pańskiego w Korczminie jest najstarszą w woj. lubelskim. Pierwsza wzmianka o świątyni w tym miejscu pochodzi z 1531 r., obecną cerkiew zbudowano w 1658 r. Cerkiew w Korczminie była użytkowana przez grekokatolików do 1947 r., do czasu wysiedlenia ze wsi mieszkańców. Świątynia jest drewniana, konstrukcji wieńcowej, założona na podłużnym, trójdzielnym planie. Należy do typu cerkwi jednokopułowych. W kwietniu 2002 r. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Lublinie przekazał cerkiew na rzecz parafii greckokatolickiej Narodzenia NMP w Lublinie. Rekonsekracja cerkwi odbyła się 28 sierpnia 2004 r. | ||||
|
|
|
|
|
| Cerkiew greckokatolicka pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Budyninie, obecnie kościół filialny rzymskokatolicki pw. Opieki NMP, należący do parafii w Machnówku. Wzniesiona w 1887 r., z zachowaniem tradycji dawnego budownictwa cerkiewnego, na miejscu drewnianej cerkwi istniejącej już w 1774 r. Bryła cerkwi jest trójdzielna: prezbiterium zamknięte trójbocznie. Z zewnątrz w dolnej części widoczny jest wydatny okap wsparty na występujących belkach zrębu. Dzwonnica wzniesiona została jednocześnie z cerkwią. |
||||
|
|
|
|
|
| Zachowały się dwa ołtarze boczne rokokowo-ludowe z XIX w., z ikonami malowanymi na desce: Chrystusa Pantokratora (fot. 1) i Matki Boskiej z Dzieciątkiem (fot. 2), zapewne z II połowy XVIII w., gruntownie przemalowanymi. Wewnątrz znajduje się polichromia o tradycjach barokowych, wykonana w 1892 r., z iluzjonistycznymi motywami architektonicznymi oraz przedstawieniami figuralnymi (fot. 3, 4 i 5). |
||||
|
|
|
|
|
| W 1897 roku wybudowano w Wasylowie Wielkim kościół filialny rzymskokatolickiej parafii w Żniatynie który istnieje do dziś (fot. 1). W latach dziewięćdziesiątych na dziedzińcu kościoła w Wasylowie Wielkim odsłonięto tablicę z nazwiskami osób, które zginęły z rąk ukraińskich w latach 1943-44 (fot. 2). Szczepiatyn (fot. 3, 4 i 5). Murowana cerkiew greckokatolicka pw. Św. Trójcy z 1913 r. (zbudowana na miejscu starszej, drewnianej). Po 1947 r. przejęta przez kościół katolicki. Obok drewniana dzwonnica z 1890 r. z półkolistymi otworami dzwonnymi i cebulastym hełmem. |
||||
|
|
|
|
|
|
Tarnoszyn. Murowany kościół pw. św. Stanisława, wybudowany w latach 1959 -1962 według projektu Czesława Gawdorka (fot. 1). Dnia 7 IV 1944 r. UPA spaliła kościół parafialny w Tarnoszynie. To tragiczne zdarzenie miało miejsce w Wielki Piątek. Świadkiem tego pożaru, jest drewniany krzyż misyjny z 1939 roku - z jednej strony nadpalony, stojący dziś przy wejściu do Kościoła (fot. 2). W Tarnoszynie stoi też pomnik upamiętniający poległych w czasie okupacji niemieckiej i poległych z rąk nacjonalistów ukraińskich w latach 1944/45 (fot. 3). Żerniki. Znajduje się tu zabytkowa cerkiew greckokatolicka Opieki NMP z XIX w., przeniesiona z Turkowic (fot. 4). Obok cerkwi stare nagrobki dawnego cmentarza greckokatolickiego (fot. 5). |
||||
|
|
|
|
|
| Fot. 1 - kaplica Św. Huberta na cmentarzu w Rzeczycy. Kapliczka św. Anny w Wasylowie Wielkim (fot. 2). Wzniesiona na przełomie XVIII/XIX w. na miejscu poprzedniej drewnianej. Usytuowana wśród pól nad sadzawką z wodą uchodzącą za leczniczą. Wewnątrz kamienna rzeźba z I poł. XIX w. przedstawiająca św. Annę nauczającą Marię (fot. 3). Nowa kapliczka nad wodą przed kościołem w Rzeplinie z figurą św. Jana Chrzciciela (fot. 4 i 5). |
||||
Turystyka w Gminie Ulhówek
|
|
|
|
|
| Gmina Ulhówek posiada ciekawe warunki do rozwoju turystyki. Na terenie gminy Ulhówek nie wystepuja rezerwaty przyrody. Cenny ekologiczny system tworza ekosystemy wodne, wodno-torfowiskowe i łąkowe. Wprawdzie na terenie gminy nie ma obiektów (np. dużych zbiorników wodnych) przyciągających tłumy turystów, ale jest wiele ciekawych miejsc do zwiedzania. Dużym atutem jest położenie gminy na płd. - wsch. krańcach woj. lubelskiego, przy granicy z Ukrainą. To są jednocześnie kresy Unii Europejskiej. Gmina w dużej cześci leży na terenie Grzędy Sokalskiej i krajobrazowo jest lekko pofałdowana. Takie tereny (fot. 1 - okolice Rzeplina) nadają się doskonale do turystyki pieszej i dynamicznie rozwijającej się dyscypliny nordic walking. Dużym magnesem może też być położona tuż "za miedzą" Ukraina (fot. 2 - okolice Budynina. Las na horyzoncie to już Ukraina). Tutaj można spotkać niezwykle malownicze zakątki (fot. 3 - staw w Rzeplinie). Największym atutem turystycznym Gminy Ulhówek jest pogranicze kulturowe. Takie nagromadzenie ciekawych kościołów, cerkwi i innych śladów wielokulturowości tej ziemi sprzyja tzw. turystyce kulturowej. Ten nowy rodzaj turystyki rozwija się w całej Europie i poprzez przynależność do Unii Europejskiej możemy również przyciągać tutaj bardziej wyrafinowanych turystów (fot. 4 i 5 - krzyż bruśnieński i freski cerkiewne w Budyninie). |
||||
|
|
|
|
|
| W Gminie Ulhówek jest już również rozwijająca się baza materialna do uprawiania turystyki. W miejscowości Hubinek jest gospodarstwo rybackie zajmujące się obsługą turystów (fot. 1). Tu można łowić ryby i konsumować w różnej postaci kulinarnej. W łowisku, które jest czynne w soboty, niedziele i święta można łowić między innymi karpie, amury i sumy. Ci, którzy lubią ryby, ale nie mają czasu lub cierpliwości do łowienia mogą kupić ryby już złowione. W Ulhówku jest obiekt usługowo - hotelowy, gdzie do dyspozycji turystów jest nowoczesna restauracja i pokoje noclegowe (fot. 2, 3, 4 i 5). |
||||
Perspektywy Rozwoju Gminy Ulhówek
|
|
|
|
|
| W Gminie Ulhówek bardzo wyraźnie widoczne są zmiany cywilizacyjne, jakie w ostatnich latach zaszły na polskiej wsi. W Ulhówku stoi nowoczesny budynek Urzędu Gminy (fot. 1). W centrum jest zrewitalizowany skwer - park (fot. 2). Są też dobrze zaopatrzone sklepy (fot. ). W Ulhówku jest oddział Banku Spółdzielczego w Lubyczy Królewskiej (fot. 4). Jest tutaj również stacja paliw (fot. 5). | ||||
|
|
|
|
|
| W Ulhówku jest wiele nowych obiektów. Takim obiektem jest stadion sportowy (fot. 1 i 2). W Ulhówku wprawdzie nie ma cennnych zabytków ale powstają również nowe obiekty sakralne. Parafia w Ulhówku została erygowana w 1985 r. i w tym roku został konsekrowany nowoczesny kościół (fot. 3 i 4). W gminie również powstają nowe obiekty sakralne, jak. np. kaplica w Hubinku (fot. 5). | ||||
|
|
|
|
|
|
| W Ulhówku jest również duża sala przyjęć, w którym toczy się życie towarzyskie okolicznych mieszkańców (fot. 1 i 2). Gmina Ulhówek jest gminą typowo rolniczą. Wiekszość mieszkanców to ludność pracująca na roli, zajmująca się hodowlą bydła i trzody chlewnej; w znacznym stopniu z przeznaczeniem dla własnych potrzeb. Ze względu na brak przemysłu ziemia jest bardzo czysta pod względem ekologicznym i dlatego doskonale nadaje się na rozwój produkcji żywności ekologicznej (fot. 3, 4 i 5). |
|||||
LOGOTYPY PARTNERÓW
Copyright © 2010 by polskaprowincja.pl
